Spreuken 14:21-32

Schuin gedrukt en tussen haakjes een paar gevolgen die God belooft bij het gedrag. En, wel gelezen, niet op het scherm tot nu. Net gelezen bij zo’n zondige levensstijl als niets aantrekken van zwakken: Kinderen die opgroeien in onveiligheid. Dat het gevolg de dood is en vers 32 ondergang. En daar tegenover wat als je wel goed voor de zwakken bent. Contrast! Zwart-Wit! Dit is hoe Spreuken in elkaar steekt. De meeste spreuken schetsen zo’n zwart wit contrast. Een tegenstelling. En daarmee maakt het telkens iets duidelijk.

Brandt je hart voor zwakken?

De Spreukenschrijver laat er geen gras over groeien. In het verlengde van de boodschap van vorige week “Doe goed!” gaat deze boodschap over een hart hebben voor de zwakke in je omgeving. En ik geloof dat je dit zo breed mogelijk moet zien. Arme mensen, vluchtelingen, een kind dat leeft in de verdrukking, mensen die uitgebuit worden, mensen die sociaal zwak staan etc. Hart voor zwakken moet het hart van de kerk vormen. Kijk naar Paulus in Galaten 2:10 Onze enige verplichting was dat we de armen ondersteunden, en dat is ook precies waarvoor ik mij heb ingezet.

De context waarin Paulus dit schreef was heel anders dan dat hij sprak over het opkomen voor zwakken, voor armen. Maar het laat duidelijk zien dat het er voor hem toe deed. Het deed ertoe dat mensen die tekort hadden een verlichting van hun last kregen. Het was hem menens. Zijn hart brandde voor de zwakken. Vraag vrienden: Brandt jouw/uw hart voor zwakken? Of ergert datzelfde hart zich?

Spreuken. Punt 1:  “Zet uiteen hoe de wereld in elkaar steekt”

Dit is wat het Bijbelboek Spreuken doet. 1 Het zet uiteen hoe de wereld in elkaar steekt. Als je God niet kent, je observeert de wijsheden uit Spreuken dan denk je, ja, klopt redelijk. In algemene zin. Je ziet dat God Zijn handen aftrekt van mensen die armen en zwakken misbruiken, kleineren, onderbetalen, niet geven waar ze recht op hebben. En je ziet het resultaat. Ik ben opgegroeid in Groningen. En tot een dikke eeuw geleden had je in Noord Groningen, het rijke deel, ik kom uit zuid, het arme deel, maar in Noord Groningen had je de zogenoemde heren boeren. Die leefden als koningen, echt waar. Kijk een film van een katoenplantage in Amerika, waar de katoenboeren als koningen leven met hun slaven, en je hebt een beeld. De grond was vet, de graanoogsten voor die tijd enorm en ze konden het permitteren om het werk, toen nog handwerk, uit te besteden aan arbeiders. Die arbeiders werden onderdrukt, te werk gesteld en ja, zelfs dom gehouden. Die belangrijke boeren zaten overal in: Overheid, kerk- en schoolbesturen. En als ze dan eens bij een lagere school langs gingen zochten ze arme jongens op en gaven een halve cent en zeiden: “Dat wordt niets met jou, stop maar met school, kom bij mij werken”. Zojuist gelezen, op scherm, Spreuken 14:21 Wie zijn medemens veracht, is een zondaar Verachten. Dat is naar beneden drukken. Jezelf een beetje omhoog werken door op de ander te staan. Dat is verachten. Naar beneden drukken, erbovenop staan, dan voel jij je tenminste iets beter! En zo hadden die rijke mensen weer nieuwe aanwas voor het verzetten van werk waar ze zelf te beroerd voor waren. Of ze hadden er lol in om medewerkers, mager, koud, te slecht betaald om een brood te kunnen kopen of het huis warm te houden, te zien kruipen op handen en voeten, omdat ze koperen muntjes, halve centen of zo, als loon op de grond strooiden, zoals je je kippen voert. Op scherm: ³¹Wie een verschoppeling onderdrukt, beledigt zijn schepper. Wie denkt dat dit soort mensen het laatste woord hebben in Gods wereld, heeft het fout, op het scherm: 32 Een goddeloze gaat door zijn slechtheid ten onder. Spreuken leert je gewoonweg hoe het leven in het algemeen werkt. Het leven onder Gods zon. Dit is een plaatje van hoe het eruit gezien moet hebben ten tijde van die herenboeren, landbouwers waar ik het over had. Vol wuivende goud. Tarwe. Graan. Brood. Dit is wat er nu van geworden is, op het scherm, Een goddeloze gaat door zijn slechtheid ten onder. Dit is hoe het leven werkt. (Google Blauwe stad als je dit interessant vindt. Of kijk op de website als deze boodschap, zowel in geluid als in verhaal, online staat.[1])

1 Spreuken geven algemene levenslessen. En zeggen in feite: Dit is hoe het werkt onder Gods zon.

Spreuken. Punt  2: “Zet uiteen hoe heilig God is. Hij is een klasse apart. Het laat je onvolkomenheid zien.”

2 Spreuken doet wat het hele oude testament doet. Namelijk jou, u en mij laten zien hoe heilig God is en hoe ver de mens van Hem af staat. Onbereikbaar. Als ik Spreuken lees wordt ik namelijk aan mijn domheid, dwaasheid herinnert. Aan mijn goddeloosheid. Aan de keren dat ik, niet zo extreem als een Groninger heren boer, maar wel op genoeg andere manieren, aan de keren dat ik iemand wilde onderdrukken. Dat ik geen hart voor mensen had die zwak zijn, met een beperking bijvoorbeeld. Of, zo in beslag genomen met mijn eigen egocentrische, egoïstische levenstijltje, als zo’n Groninger herenboer, dat ik er geen oog voor had. God is furieus als het gaat om deze dingen. En het betekent mijn ondergang. Zoals die slechterik uit Spreuken. Zoals dat Groninger land onder water op het plaatje. Spreuken laat mij een heilig God zien en houdt mij mijn onheiligheid voor. Heilig is een klasse apart! Goed! Perfect! Rechtvaardig! En onheilig is dat allemaal niet. Zwart-wit. 1 Spreuken laten zien hoe het leven werkt. Voor iedereen! 2 Spreuken laat je je onvolkomenheid zien. Waardoor je tot een gezond inzicht komt: Ik heb Gods hulp nodig. Ik heb Jezus nodig! Ik heb een Redder nodig. Ik heb een Redder nodig. Dat is echt zo.

Spreuken. Punt 3: “Doorlopende lijn in deze serie, ‘dit is hoe je leeft in Gods stad’.

3 Spreuken leert, dat is de doorlopende lijn van deze serie, hoe het leven in Gods stad geleefd wordt. En dat zijn jullie. Jullie zijn een stad op de berg zei Jezus. Hoe ga je hier met elkaar om? Hoe leef je als onderdaan van Jezus?

1 Oké, ik heb geleerd dat het in het algemeen zo werkt dat het niet goed gaat met mensen die slecht zijn en goed gaat als mensen goed zijn. En ik heb

2 geleerd dat ik er ernstig tekort in schiet en dus een Redder nodig heb. Het wijst me op mijn onvolkomenheid. Het wijst me op de ultieme wijsheid, banner, dat is De veelkleurige wijsheid, het goede nieuws van Jezus. Maar nu ben ik in Jezus, nu heb ik de Geest ontvangen, nu kan ik zeggen tegen die heilige grote God die voor armen zorgt, voor zwakken opkomt, terwijl ik daarin gezondigd heb, Papa. U houdt echt van me. Hoe leef ik nu?

3 Wordt wijs. Wees die stad op de berg. Wees dat licht. Leef onder Koning Jezus en pas Spreuken toe in je leven. 

1 Algemene leefregels

2 Wijst op zonde, tekortkomingen, onheiligheid

3 Wijst de weg voor de christen, Gods stad

De wetten van Spreuken vervuld in Jezus

Want wat in het oude Testament een wet was, Gods voorschrift, hoe om te gaan met zwakken, met armen, werd in de vroege kerk, in Handelingen doordat mensen in Jezus, Gods Zoon, gingen geloven vervuld. In de wet stond dat hoewel er altijd armen zijn, je goed voor ze moet zijn (Deut. 15). Sterker nog, het is niet goed voor je als je je geld in je zak gehouden hebt, want als die arme dan tot God bidt zal God jou verantwoordelijk houden! (Deut.15:9) Dat is nogal wat! Psalm 69:34 God hoort de armen. Amos 2:6-8 6 De Heer zegt: Ik ga de bewoners van het koninkrijk Israël straffen, omdat ze zóveel vreselijke dingen hebben gedaan. Mijn besluit staat vast. Want ze laten zich omkopen om onschuldige mensen te veroordelen. Een paar schoenen is al genoeg om hen om te kopen. 7 Ze vinden het heerlijk om arme mensen slecht te behandelen en onrechtvaardig te zijn tegen weerloze mensen.(Liegen en bedriegen waar de dood op volgt, Spreuken) […] en: Zo beledigen ze mijn heilige naam. 8 Bij hun altaren liggen ze op mantels  die ze als onderpand van arme mensen hebben genomen.  En in de tempels van hun goden drinken ze wijn waar ze geen recht op hebben. Want arme mensen hebben die wijn moeten geven als boete voor hun schulden. Slecht zijn tegen weerlozen. Armen uitbuiten. Niet voor zwakken opkomen. De tekstgedeeltes in de Bijbel dat God dit verafschuwt zijn er echt vele. Het is zonde. Je overlaadt jezelf met schuld als je hierin tekort schiet, daar komt het gewoon op neer. Jezus heeft de zonde gedragen de berg op. Ook het gewicht van de zonde van het niet opkomen voor zwakken. Ook mijn en jouw tekortkomingen daarin. Hij voelde bij iedere stap het ruwe hout verder in Zijn huid kerven. En voelde elke klap van de hamer toen de spijkers door zijn vlees en botten boordden. Als je gelooft in wat Jezus gedaan heeft, voor jou, wordt je vrij. Vrij van zonde, schuld, schaamte. Misschien schamen hier mensen zich voor tekortschieten in het opkomen voor een zwakke. Voor een arme. Misschien schamen mensen zich hier voor het feit dat ze in een rijk land wonen. Misschien omdat ze geloven dat ze rijk zijn over de ruggen van slavernij, in het verleden, kolonisatie, in het heden, te goedkoop geproduceerde kleding. Of je je schuldig voelt. Of beschaamd. Of je ook daadwerkelijk schuldig bent. Feit, luister goed: Jezus is dood gegaan, óók voor ál dát! En in Hem ben je werkelijk vrij! Je moet deze waarheid leren vriend. Je moet Jezus leren vertrouwen vriendin. Jij bent rechtvaardig. Jij bent zonder schuld, niet omdat je zo goed bent, maar omdat je in Jezus gelooft. En daardoor kun je schaamteloos voor jouw God staan. Dat is de kracht van het kruis. En als je je nog schaamt, leg dat van je af, laat dat van je afnemen door God. Gods Zoon, nam de zonde weg, stierf daarvoor, Hij ging naar de hemel, de Heilige Geest kwam en mensen kwamen tot geloof in Jezus, kwamen bij elkaar, dat hoort 1 op 1 bij tot geloof komen, bij elkaar komen, ze hielden zich aan het onderwijs van hun leiders, van degenen die ze het Evangelie onderwezen hadden, ze aten samen, trokken samen op! En ze verkochten en verdeelden zo, niet dat ze allemaal straatarm werden en in vodden gekleed buiten sliepen, nee, zo, dat niemand gebrek leed. Door Jezus is er met zonde afgerekend, in Jezus sta je recht voor God en met Jezus, met de kracht van de Heilige Geest, ga je delen en wordt die oude wet (Deut. 15) vervuld: Dat niemand tekort komt. Op het scherm, ook uit dat gedeelte van Deuteronomium 15 ⁴Overigens zal niemand van u in armoede leven, zozeer zal de HEER u ​zegenen​ in het land dat hij u in bezit zal geven,⁵tenminste, als u hem gehoorzaamt en de geboden die ik u vandaag voorhoud zorgvuldig naleeft en uit Handelingen 2: 45 Steeds weer waren er mensen die hun vee en spullen verkochten en dan het geld uitdeelden aan de arme mensen.

Opkomen voor mensen die tekort komen dus. Opkomen voor armen. Opkomen voor zwakken. Dat is iets heel anders dan uitbuiten! De wet is vervuld in Jezus, en als je in Jezus bent ga je leven zoals op het scherm de kerk in Handelingen.

In het begin van de kerk, door de kracht van de Heilige Geest

Hoe was die kerk ook alweer ontstaan? Voordat Jezus naar de hemel was gegaan zei Hij tegen Zijn volgelingen dat Hij wel naar de hemel moest gaan. Zodat de Heilige Geest komen kon, die de volgelingen kracht zou geven. De Heilige Geest die tegen hun geest, hun ziel, hun hart zegt: Jij bent Gods zoon, jij bent Gods dochter. Heb je daar wel eens bij stilgestaan? Je kunt Pasen, Jezus’ dood en opstanding vieren. Je kunt begrijpen dat Hij dood moest gaan zodat jij, de oude jij, die dwaze gedachten heeft, egocentrisch of wellustig zelfs. Of die “oude jij” die verkeerde dingen zegt. Die oude jij die minachtend, verachtend over het zwakke, over de arme denkt. Hoe denk je eigenlijk over buitenlanders die hier op zoek zijn naar geluk? Ik heb in een vroegere baan er een heleboel van ontmoet, dat zijn in zekere zin zwakken. Je kunt Pasen hebben begrepen. Dat die oude natuur, met Jezus, gestorven is (die oude natuur heeft geen zeggenschap meer), en je, als gelovige, als nieuw mens met Jezus bent opgestaan. Je kunt begrijpen, verstandelijk, omdat je een gelovige bent geworden, dat de Heilige Geest gekomen is. Dat het de Heilige Geest is die je tot het besef van God, het leren kennen van Jezus gebracht heeft. Maar besef je dat hét bewijs dat je gered bent, dat God zich in vrede met jou verzoend heeft, dat je vriend van God bent geworden zoals de eerste mens in het begin met God wandelde, samen door het leven ging, besef je dat hét bewijs voor dit alles: voor zonden vergeven, eeuwig leven, God kennen, geen schaamte meer, geen angst meer, geen slaaf meer, besef je dat hét bewijs voor dit alles is dat je de Heilige Geest hebt ontvangen? En als je die nog niet ontvangen hebt, dat je die kunt ontvangen? Het is de ultieme verzegeling van je geloof (2 Kor 1:22, Ef.1:13). Dat het echt waar is. Als een oude brief, opgerold, met een strikje of touwtje erom heen, verzegeld met kaarsvet en de afdruk van de koning erin, zo is het ontvangen van de Heilige Geest de ultieme verzegeling van Koning Jezus, God, dat jij Zijn zoon en dochter bent.

Laat ik een uitnodiging te doen voor straks. Kom straks, en laat mij voor je bidden zodat je de Heilige Geest ontvangt. Want Jezus ging. Met de belofte: “Jullie zullen kracht van boven ontvangen.” “Jullie zullen de Heilige Geest, God, ontvangen” “De Trooster zal komen, daarom moet ik weggaan”. En Jezus is naar de Vader gegaan en stuurde de Heilige Geest. Wat de kerk jaarlijks herinnert met Pinksteren. Ik herinner me het dagelijks en herinner u en jou er vandaag aan! Ben je vol van de Geest? De Bijbel leert dat je constant vervuld moet worden met Heilige Geest. Dit staat in een werkwoordsvorm wat duidt op actief uitstappen, bidden voor een continue stroom van de Heilige Geest. Als een kraan die open blijft en de regenton eronder die telkens overstroomt. De Bijbel leert een specifiek moment in het leven van een christen, dat hij/zij gedoopt wordt met Heilige Geest. Als je dit bent, weet je dit, als je het niet weet, ben je het wellicht niet. Dus, wil je opnieuw vervult worden van de Heilige Geest, wil je gedoopt worden met de Heilige Geest? Dan wil ik zo met je bidden. Dit is de uitnodiging, bij het afsluiten van de dienst doe ik de uitnodiging opnieuw. Jezus ging naar de Vader, stuurde de Heilige Geest en de Heilige Geest kwam en gaf kracht! Mensen kwamen tot geloof, lieten zich dopen, kwamen bij elkaar! Dit kunnen we lezen in Handelingen 2.

41 De mensen die zijn woorden geloofden, lieten zich dopen. Zo sloten zich op die dag ongeveer 3000 mensen bij de gemeente aan. 42 Ze hielden zich aan wat de apostelen hun leerden. Ze waren één met elkaar, aten met elkaar en baden samen. 43 Iedereen was vol ontzag voor God. En de apostelen deden veel wonderen. 44 De mensen die in Jezus gingen geloven, kwamen bij elkaar. Ook deelden ze alles wat ze hadden met elkaar. 45 Steeds weer waren er mensen die hun vee en spullen verkochten en dan het geld uitdeelden aan de arme mensen. 46 Elke dag waren ze eensgezind in de tempel. Ze aten blij en eensgezind bij elkaar hun maaltijden.

Zo begon de geschiedenis van de kerk vrienden. Het volk van God bevrijd. Door de redding van Jezus, door de kracht van de Geest. Het begin van een nieuw volk die de wetten in hun hart geschreven hebben. Die tekst uit Deuteronomium waarin je het zelf goed moest doen in het opkomen voor zwakken en waar mensen in falen. En die tekst uit Handelingen, dat door de kracht van de Geest mensen daadwerkelijk in staat worden gesteld om voor elkaar te zorgen. Om op te komen voor zwakken. Het begint met geloven in Jezus en het begint met vol worden van Zijn Geest. En hier kan het beginnen voor jou vandaag. Geloof je dat je een Redder nodig hebt? Of zie je het wel? Geloof je dat Jezus Gods Zoon is. Dat Hij daadwerkelijk omdat Hij stapelgek op jou is, voor jou gekomen is, geleden heeft en gestorven is? Geloof je dat Hij is opgestaan uit de dood en voor altijd leeft en dat je door in Hem te geloven, in Hem te vertrouwen, voor altijd zult leven in vrede, in vriendschap met Vader God. Schepper van hemel en aarde? Als je dit gelooft, ben je vol van de Heilige Geest? Is dit geloof in Jezus, in vrede leven met God, is dit verzegeld door de Heilige Geest, zoals de brief verzegelt is op het plaatje?

Henri Nouwen

Ik ga richting mijn afsluitende punt. Ik heb uitgebreid stilgestaan bij hoe Spreuken, en die tekst van het begin, zwart/wit, 1 algemeen zichtbaar werkt voor iedereen. Ik heb uitgelegd hoe Spreuken je 2 op je onvolkomenheid, ja reddeloosheid wijst en dat je Jezus nodig hebt. Maar ook dat je 3 kunt leven als Gods stad, als een licht dat niet verborgen blijft, maar dat dit alleen kan door de kracht van de Geest. Punt 3, Spreuken zijn geschreven om ons te leren leven als gelovigen. Als inwoners van het nieuw Jeruzalem, onder de rechtvaardige Koning Jezus. En ik wil afsluiten met een stuk inspiratie. Henri Nouwen, priester en Theoloog in Amerika van Nederlandse afkomst. Inmiddels overleden. Op het plaatje. Had een fantastische carrière als theoloog. Als iemand die spreekt, belangrijke toespraken houdt, boeken schrijft. En het welzijn van zwakken, verstandelijk en lichamelijk beperkten, ernstig beperkten, greep hem aan. En voor zijn werk ging hij eerst in een instelling aan het werk. Hij zorgde daar voor Adam. Het kostte meer dan twee uur om hem uit bed te krijgen, aan te kleden en klaar voor de dag. Terwijl Adam, kwijlde, babbelde, niet kon spreken etc. Wat begon als liefdadigheid werd al snel veel meer dan dat. Henri Nouwen kreeg vriendschap met Adam. Hij leerde met Adam communiceren. Maar het werd nog meer. Henri Nouwen leerde wat echt belangrijk was in het leven. ’s Morgens voor Adam zorgen werd zijn “stille tijd”. Tijd met God. Waar hij zijn hart stilde. In plaats van in beslag genomen worden door “belangrijke” dingen doen, wat professoren aan belangrijke universiteiten, boekenschrijvers, sprekers, nu eenmaal doen, ontdekte hij Gods liefde voor Adam en door Adam Gods liefde voor hem. Hij leerde dat het niet zo zeer draait om wat je allemaal doet in dit leven, maar om wie je bent. Je bent van God. Het deed iets in Henri’s hart. Professor Henri Nouwen: “Adam werd mijn professor”. In dezelfde geest van Henri Nouwen, zegt de oprichter van de tehuizen waar Henri Nouwen Adam ontmoette: “Mensen met een verstandelijke beperking hebben veelal kwaliteiten als een enorme openheid, mensen verwelkomen, verwondering, spontaniteit en rechttoe rechtaan. Ze raken harten en verbinden mensen, bewerken eenheid, dóór hun eenvoud én hun kwetsbaarheid. Op die manier zijn ze een levende herinnering naar ons allemaal van wat er echt toe doet. Wat echt belangrijk is. Het is veelal door zwakte dat de bevrijdende liefde van God wordt geopenbaard.”

Bidden

Op scherm:

• Brandt je hart voor zwakken, of ergert datzelfde hart zich?
• Ken je Jezus?
• Ben je vol van de Heilige Geest? Ben je gedoopt met de Heilige Geest?
• Leg schuldgevoel af, laat het afnemen. Wees zeker in God.
• Stap uit in opkomen voor zwakken

Laatste über praktisch: Doe iets. Je moet een soort urgentie voelen in je hart nu. Niet om in het reine te komen met God, dat kan alleen door Jezus aan te nemen. Maar om daadwerkelijk te leven als inwoner van Gods stad. Om daadwerkelijk iemand te zijn die ook doet wat hij zegt. Die ook doet wat hij zegt dat hij gelooft. Dus als je dit niet weet. Goedkope tip: Koop een straatkrant! En durf je iets meer dan stilzwijgend een krant kopen, maak een gesprekje met de verkoper. Bijbels principe: Niet te klein denken over heel kleine beginnetjes, misschien is dit zo’n klein beginnetje. Wat moet je met die krant, kun je denken. Of zo iets. Maar. Zo’n daad, waarmee je laat zien dat het je menens is, heeft grote gevolgen voor jouw hart, jouw relatie met God, gevolgen voor het Koninkrijk.

[1] https://www.blauwestad.nl/over-blauwestad/geschiedenis